Od ognia do LED – ewolucja oświetlenia od początku!
Oświetlenie to nieodłączny element ludzkiego życia. W czasach starożytnych nasi przodkowie rozpalali ogniska, które były nie tylko źródłem światła, ale również ciepła. Współcześnie – jaskinie zamieniły się w domy, a ogniska – w nowoczesne rozwiązania oświetleniowe. W tym artykule zagłębimy się w liczącą kilka tysięcy lat ewolucję oświetlenia!
Kult słońca i kult ognia
Zarówno słońce i ogień były postrzegane jako źródła światła, życia, ciepła, energii i mocy życiowej, a ich obecność symbolizowała dobrobyt, płodność i ochronę. Jeśli chodzi o korzystanie ze światła, to życie naszych przodków niezbyt różniło się od naszego. Za dnia – korzystali głównie z energii słonecznej, natomiast po zachodzie słońca lub wchodząc w ciemne zakamarki – wspierali się mocą światła sztucznego.
Światło przenośne
Niejednokrotnie używało się latarki, choćby tej w telefonie komórkowym, prawda? A kto nie podpalał nigdy z ciekawości kawałka gałązki? Potrzeba Matką wynalazków, więc nasi przodkowie zaczęli używać łuczywa – kawałka smolnego, dobrze wysuszonego i przesyconego żywicą szczapka z drzew liściastych. Jego pozyskiwanie było niełatwym zadaniem, gdyż wystruganie cienkiego, wąskiego kawałka drewna o długości 30-40 cm było pracochłonne. Łuczywo paliło się zazwyczaj kilkanaście minut, jednak była to najwygodniejsza na tamten moment forma przenoszenia światła.
Drewno pokryte żywicą
Czyli pochodnia. Początkowo był to kij pokryty żywicą, ale też korzystano z lnu lub bawełnianego włókna, czy smoły, które owijano na jego końcu . Pochodnie z czasem zaczęto montować na murach budynków w specjalnych uchwytach. Dzisiaj nie są już powszechnie stosowanym źródłem światła, choć nadal są używane podczas ważnych wydarzeń, czy demonstracji, np. przed rozpoczęciem igrzysk olimpijskich.
Kaganki, lampy oliwne i wosk
Kaganek to definicja prymitywnego źródła światła, np. podpalonej gałązki, jednak wkrótce zaczęto tworzyć narzędzia oświetleniowe np. z drewna czy z gliny. Gdy odkryto, że wosk pszczeli podtrzymuje ogień, zaczęto tworzyć pierwsze świece, jednak na tamten moment były one drogie. Używano ich tylko podczas ważnych wydarzeń i uroczystości.
V i VI wiek – pierwsze „lampy” i żyrandole
To w tym okresie zaczęto tworzyć pierwsze dekoracje, na których stawiano świece i świeczniki, np. wieszano pod sufitem koła i stawiano na nich świeczniki. Zaczęto również wieszać świece przy ścianie czy ozdabiać nimi stoły.
X wiek – rewolucja w świecie świec
Popularne stały się pierwsze świece łojowe (tzw. Łojówki), które nie świeciły zbyt jasno, a podczas spalania wydzielały przykry zapach. Swoją popularność jednak zyskały ze względu na ich niską cenę.
Dalszy rozwój wosku i oleju do XIX wieku
Dalsze czasy to liczne prace i próby unowocześnienia oświetlenia. W XV wieku Leonardo Da Vinci opracował wiele projektów mających na celu polepszyć świecenie lamp, zaś w XVI wieku – Girolamo Cardano przyczynił się do poprawienia świecenia lamp przez podniesienie poziomu oleju nad palący się koniec knota. Ich doskonalenie przyczyniło się do wynalezienia lampy naftowej w XIX wieku, której skonstruowanie przypisuje się Ignacemu Łukasiewiczowi (w 1853 roku we Lwowie).
XIX wiek to również rewolucja w świecie świeczek. Popularne stały się świece stearynowe i świece parafinowe, które są wykorzystywane do dzisiaj. Następnie przyszedł czas na lampę gazową, która często oświetlała miejsca publiczne.
Lampa łukowa i świeca Jabłoczkowa
Dwie elektrody węglowe ustawione równolegle do siebie i kaolinowy izolator między nimi. Tak działała lampa łukowa. Inżynier Paweł Jabłoczkow to rosyjski elektrotechnik i wynalazca. Jego działalność przyczyniła się do wynalezienia w 1875 roku świecy Jabłoczkowa, która rok później trafiła do sprzedaży. Stosowana była głównie w latarniach i lampach ulicznych, a nawet w teatrach.
W domach przeważały jednak lampy naftowe, które wieszano pod sufitem, przy ścianie, czy stawiano na biurku, stole i stoliku nocnym. Brzmi znajomo, prawda? Popularność lamp naftowych przyczyniła się do oświetlenia całej kuli ziemskiej.
Żarówka
Joseph Wilson Swan oraz Thomas Edison to dwa nazwiska, które zapisały się najbardziej w historii powstania żarówki. Oboje pracowali nad podobnymi projektami i eksperymentowali z żarnikami wolframowymi. W 1881 roku Swan założył firmę The Swan Electric Light Company, a rok później – nawiązał współpracę z Thomas’em Edison’em tworząc Edison & Swan United Electric Light Company (EDISWAN).
W 1900 r. „Ediswan” wprowadził ponad 35 milionów żarówek na rynek.
XX wiek – świetlówki i „halogeny”
W latach 30. XX wieku amerykański fizyk Arthur Compton miał zaangażowanie w prace nad świetlówkami fluorescencyjnymi. Współpracując z General Electric opracował jedną z pierwszych wersji świetlówki fluorescencyjnej, która emitowała bladozielone światło. Nazywane były żarówkami energooszczędnymi. Miały wyższą skuteczność świetlną, a jej czas pracy był kilkukrotnie dłuższy, niż w przypadkach zwykłych żarówek.
W latach 60. XX. Inżynier General Ellectric Frederick Moby i chemik z Massachusetts Institute of Technology (MIT), Edward E. Vittitow opatentowali pomysł na lampę halogenową. Ich prace skoncentrowały się na użyciu gazu halogenu takiego, jak jod lub brom. Jej wynalezienie było ważnym krokiem w dziedzinie oświetlenia oferując intensywne, białe światło.
Ledy
W 1907 roku Henry Round odkrył zjawisko elektroluminescencji polegającego na emitowaniu światła w wyniku przepływu prądu elektrycznego przez materiał. W latach 1927-1928 rosyjski naukowiec i wynalazca Oleg Vladimirovich Losev skonstruował pierwszą diodę elektroluminescencyjną (LED). W 1955 roku Rubin Braunstein wyemitował światło czerwone. Światła LED zostały spopularyzowane w XXI, gdzie występują nie tylko jako lampy i żarówki, czy pasków LED-owych, którymi coraz częściej zdobi się schody, meble, czy lustra.
Neony
Neon to rzadki gaz, który został odkryty przez szkockiego fizyka i chemika w 1898 roku. W latach 20 XX wieku, francuski wynalazca i inżynier Georges Claude zastosował neon do stworzenia pierwszych neonowych znaków reklamowych. W następnej dekadzie stał się popularnym medium w reklamie, a kolorowe i jasne znaki neonowe zaczęły zdobić ulice wielu miast zwłaszcza w stanach zjednoczonych. Mimo, iż neony zostały częściowo zastąpione przez LED-y, to wciąż utrzymują swoją popularność i stały się ikoną popkultury, sztuki i dziedzictwa miejskiego!
W malowniczym Wrocławiu, w którym znajduje się Fabryka Światła, istnieje bardzo wyjątkowa i unikalna przestrzeń przy ul. Ruskiej 46. Jest to podwórko rozjarzone zabytkowymi neonami, gdzie barwne znaki tworzą niepowtarzalny klimat i przyciągają uwagę miłośników designu i estetyki światła.
Światło to niesamowita historia i fascynująca sztuka!
Przez całą historię oświetlenia przebiło się bardzo wielu wynalazców, artystów i pasjonatów, którzy wykazując się swoją innowacyjnością i kreatywnością wyznaczali nowe kierunki w tej dziedzinie wpływając na rozwój design-u, sztuki i technologii. Czy to nie jest fascynujące, jak światło ewoluowało od prymitywnych źródeł do nowoczesnych rozwiązań? To nie tylko nowoczesność, ale również prawdziwa sztuka! W Warszawie przy skwerze 1 Dywizji Pancernej WP znajduje się Multimedialny Park Fontann, gdzie odbywają się multimedialne pokazy wody, światła i dźwięku z wykorzystaniem reflektorów LED i laserów. W każdym sezonie jest również wyświetlana inna animacja opowiadająca jakąś historię!
Odkryj, jak światło może stać się Twoją osobistą formą sztuki!
Jeżeli chcesz nadać wnętrzu niepowtarzalny charakter, koniecznie odwiedź pasjonatów światła w Fabryce Światła we Wrocławiu przy ul. Żmigrodzkiej 145 lub stronę internetową at-fabrykaswiatla.pl. Znajdziesz tu prawdziwych pasjonatów i miłośników oświetlenia! Połączenie siły znajdujących się tu projektantów oraz bogatej kolekcji lamp, marek oświetleniowych i oświetlenia to nowe, niesamowite pomysły na oświetlenie i odmienienie każdej przestrzeni! Klikając tutaj zobaczysz nasze niektóre realizacje. Nasze doświadczenie obejmuje rozświetlenie przestrzeni domów prywatnych, biur, gabinetów, szkół, obiektów sportowych, sklepów, restauracji i przestrzeni ogrodowych!
Sztuka naturalnego światła słonecznego
Słyszeliście o wykorzystywaniu naturalnego światła słonecznego jako unikalnej formy sztuki? Poniżej przykład sztuki witrażowej słonecznej z osiągniętym efektem świetlnym!
A tak się prezentuje magia świateł wielkiego miasta! Nowy York nocą!
